Jod - czy pierwiastek ten jest niezbędny do życia?
- Rozmiar czcionki: Większa Mniejsza
- Przeczytano: 1791
- 0 komentarze
- Subskrybuj zmiany
- Drukuj
Jod jest jednym z najważniejszych mikroelementów dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego ustroju.
Jod jest mikroelementem wszechobecnym w przyrodzie, występuje w powietrzu, wodzie, glebie i organizmach żywych.
Jego rozpowszechnienie jest nierównomierne.
Największym na ziemi magazynem jodu jest woda morska i wszelkie produkty pochodzenia morskiego i oceanicznego, tj. glony, skorupiaki i ryby.
Jako podstawowy składnik hormonów tarczycy (trójjodotyroniny i tyroksyny) uczestniczy w regulacji metabolizmu człowieka.
Hormony tarczycy wpływają na dojrzewanie morfologiczne i czynnościowe wielu tkanek i narządów, m.in. układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.
Biorą udział w regulacji stałej temperatury ciała, erytropoezy, przemiany węglowodanów, motoryki przewodu pokarmowego.
Zapotrzebowanie na jod u ludzi zmienia się w różnych okresach życia, zależy od wieku, płci i trybu życia (Tab.). W stanach fizjologicznych takich jak ciąża i laktacja u kobiet oraz okres wzrostu u dzieci zapotrzebowanie na ten pierwiastek rośnie.
noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia – 40 µg;
niemowlęta od 7. miesiąca do 1. roku życia – 50 µg;
dzieci od 1. do 3. roku życia – 70 µg;
dzieci od 4. do 6. roku życia – 90 µg;
dzieci od 7. do 9. roku życia – 120 µg;
dzieci i nastolatkowie od 10. do 15. roku życia – 150 µg
młodzież od 16 lat i dorośli – 160 µg
osoby starsze – 120 µg;
kobiety w ciąży – 200-300 µg;
kobiety karmiące – 200-250 µg
Niedobór jodu jest światowym problemem zdrowia publicznego ze względu na zasięg i skutki. Problem ten dotyczy ok. 2 bilionów ludzi i został za jeden z czynników mających bezpośredni wpływ na stan zdrowotności populacji.
Europa jest kontynentem o najwyższym odsetku (ok. 60%) mieszkańców dotkniętych niedoborem jodu.
Codzienne pożywienie Europejczyków, w tym również mieszkańców Polski, nie zapewnia odpowiedniego spożycia tego mikroelementu.
Niedostateczne spożycie jodu prowadzi do zaburzeń określanych jako zaburzenia z niedoboru jodu.
Objawy niedoboru mogą występować w każdym wieku.
Najbardziej poważne konsekwencje występują w okresie życia płodowego oraz dzieciństwa.
Niedobór jodu podczas ciąży powoduje zwiększone ryzyko martwych urodzeń, poronień samoistnych oraz wad wrodzonych płodu, zwiększoną śmiertelność noworodków w okresie okołoporodowym, zaburzenia rozwoju umysłowego i somatycznego u dzieci.
Niedostateczna podaż jodu w okresie ciąży powoduje nieodwracalne zmiany w rozwijającym się mózgu płodu, czego najbardziej ekstremalną manifestacją jest kretynizm, charakteryzujący się niedorozwojem umysłowym ciężkiego stopnia, współistniejący z karłowatością, starczym wyglądem i upośledzeniem słuchu.
Długotrwałe niedobory jodu prowadzą do:
niedoczynności tarczycy, powiększenia gruczołu tarczowego i powstania wola.
Powiększenie tarczycy jest najwcześniejszym objawem niedoboru jodu.
Do objawów niedoczynności tarczycy należą m.in.: osłabienie, zmęczenie, zmniejszona tolerancja wysiłku, ogólne spowolnienie (psychomotoryczne i mowy), senność, przyrost masy ciała, upośledzenie pamięci, obniżenie zdolności intelektualnej, bradykardia, sucha i łuszcząca skóra, uczucie chłodu, łatwe marznięcie, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania.
U osób dorosłych zamieszkujących obszary z niedoborem jodu występuje zwiększone ryzyko chorób gruczołu tarczycowego, w tym także raka tarczycy.
Głównym źródłem jodu dla ludzi jest pożywienie (absorpcję jodu z przewodu pokarmowego ludzi ocenia się na 80-90%).
Zaledwie 10% zapotrzebowania ludzi na jod pokrywa woda pitna.
Układ oddechowy i skóra są innymi możliwymi drogami wnikania tego pierwiastka do organizmu, niemniej jednak ich znaczenie jest mniej istotne (z wyjątkiem obszarów nadmorskich).
Większość znajdującego się w krążeniu jodu ulega wydaleniu przez nerki, śladowe ilości usuwane są z kałem, potem i wydychanym powietrzem. Ilość jodu wydalona w moczu jest bardzo dobrym wskaźnikiem wysycenia organizmu tym pierwiastkiem.
Produktami spożywczymi o dużej zawartości jodu są ryby morskie, owoce morza, algi i rośliny rosnące na glebach o dużej zawartości jodu.
Ilość jodu w warzywach, owocach, ziarnach zbóż czy wody pitnej jest zmienna i w dużym stopniu uzależniona od zawartości tego pierwiastka w glebie i wodzie.
Gdy gleba jest bogata w jod, rośliny na niej rosnące również będą go zawierały w dużych ilościach.
Zawartość jodu w mleku i produktach mlecznych zależy od jego obecności w paszy spożywanej przez krowy.
Ze względu na niedobory naturalnych źródeł jodu w Polsce prowadzone jest wzbogacanie jodem soli kuchennej, a także mieszanek dla niemowląt.
Ponadto dobrym źródłem jodu są (wartość w 100 gramach produktu):
woda jodowana – 100 µg;
• mleko 2% – 7,5 µg;
• wino białe półwytrawne – 35 µg;
• sałata – 237 µg;
• liście rzepy – 196 µg;
• kalarepa – 49 µg;
• kukurydza – 66 µg;
• rzepa – 87 µg;
• pomidor – 31 µg;
• pomarańcza – 24 µg;
• jabłko – 19 µg;
• ser edamski – 30 µg;
• ser gouda – 35 µg;
• jaja kurze – 20 µg;
• orzechy laskowe – 17 µg;
• brokuły – 15 µg;
• chrupkie pieczywo – 14 µg.
Komentarze
-
Najpierw zaloguj się a potem wyślij komentarz